AYURVED FOR ALL (सर्वांसाठी आयुर्वेद)

         शिकेकाई सुप्रसिद्धच आहे. शिकेकाई कुटून पाण्यात कालवून त्याच्या सहाय्याने केस स्वच्छ करतात. शिकेकाईमुळे केस स्वच्छ धुतले जातात. केसात कोंडा असेल तर शिकेकाई उपयुक्त आहे. केसांच्या विविध तक्रारी, केसांची वाढ नीट न होणे, केस गळणे, पिकणे, यावर शिकेकाई लावावी. रासायनिक शाम्पू लावण्यापेक्षा शिकेकाई वापरल्या केसांचे आरोग्य निश्चित चांगले राहाते. शिकेकाईचे पाणी अंगाला लावल्यासही अंगही स्वच्छ निघते. शिकेकाईचे पाणी पोटात जास्त प्रमाणात गेल्यास उलट्या होऊ शकतात. पोटात विष गेल्यास प्राथमिक उपचार म्हणून काही वेळा शिकेकाईचे पाणी पाजून उलट्या करवतात.   

          धोतरा ही अतिशय विषारी वनस्पती आहे. पण योग्य मात्रेत, योग्य वेळी, आणि तज्ञ वैद्याच्या सल्ल्याने औषधात वापरला असता गुणकारी ठरतो.           याचा उपयोग प्रामुख्याने ‘दमा’ या व्याधीत होतो. दम्यात श्वासवाहिन्यांचा व्यास कमी झालेला असतो. त्यामुळे प्राणवायूचा पुरेसा पुरवठा शरीराला होत नाही. अशा वेळी धोत-याचा वापर केला असता श्वासवाहिन्या मोकळ्या होतात. तसेच साठलेल्या कफाचा नाश होऊन दमा दूर होतो. धोत-याच्या पानांची नुसती धुरी घेतली तरी दम्याची लक्षणे लगेच कमी होतात.          यापासून कनकासव करतात. तसेच त्रिभुवनकीर्ती या प्रसिध्द औषधात धोत-याचा वापर करतात. म्हणून ही औषधे घेताना वैद्यांचा सल्ला अवश्य घ्यावा. विशेषत: पित्त प्रकृतीच्या व्यक्तींनी धोत-याचा जपून वापर करावा.           धोत-याच्या काळा आणि पांढरा   अशा दोन जाती आहेत. काळा धोतरा जास्त गुणकारी आहे. खोकला, कफ यावर धोत-याचा खूप उपयोग होतो.    

          सुकामेवा म्हणून   बदाम प्रसिध्द आहेत. बदाम हे अतिशय पौष्टिक आणि बलवर्धक आहेत. बदामाचे तेल सुद्धा निघते. हे तेल सौंदर्य प्रसाधनामध्ये सौन्दर्यवृद्धीसाठी, त्वचा कांतिमान होण्यासाठी वापरतात. हिवाळ्यात पौष्टिक खाद्य म्हणून बदामाचा शिरा खातात. डोकेदुखी, डोके जड होणे, अर्धशिशीवर बदामाचा खूप उपयोग होतो.            आयुर्वेदानुसार बदामामुळे मज्जाधातूची वृध्दी होते. बदाम हे बुध्दीच्या वाढीसाठी खातात. बुध्दीची धारणाशक्ती वाढावी, वाचलेले लवकर लक्षात यावे, वाचलेले दीर्घकाळ लक्षात रहावे यासाठी बदाम खावेत.            बदामामध्ये कॅल्शियमचे प्रमाण खूप असते. तसेच प्रथिने, स्निग्ध पदार्थही असतात. बदामा पासून भरपूर कॅलरीज मिळतात. बदाम उष्ण गुणाचे असल्यामुळे एकाच वेळी खूप बदामाचे सेवन करू नये.