AYURVED FOR ALL (सर्वांसाठी आयुर्वेद)

          धोतरा ही अतिशय विषारी वनस्पती आहे. पण योग्य मात्रेत, योग्य वेळी, आणि तज्ञ वैद्याच्या सल्ल्याने औषधात वापरला असता गुणकारी ठरतो.           याचा उपयोग प्रामुख्याने ‘दमा’ या व्याधीत होतो. दम्यात श्वासवाहिन्यांचा व्यास कमी झालेला असतो. त्यामुळे प्राणवायूचा पुरेसा पुरवठा शरीराला होत नाही. अशा वेळी धोत-याचा वापर केला असता श्वासवाहिन्या मोकळ्या होतात. तसेच साठलेल्या कफाचा नाश होऊन दमा दूर होतो. धोत-याच्या पानांची नुसती धुरी घेतली तरी दम्याची लक्षणे लगेच कमी होतात.          यापासून कनकासव करतात. तसेच त्रिभुवनकीर्ती या प्रसिध्द औषधात धोत-याचा वापर करतात. म्हणून ही औषधे घेताना वैद्यांचा सल्ला अवश्य घ्यावा. विशेषत: पित्त प्रकृतीच्या व्यक्तींनी धोत-याचा जपून वापर करावा.           धोत-याच्या काळा आणि पांढरा   अशा दोन जाती आहेत. काळा धोतरा जास्त गुणकारी आहे. खोकला, कफ यावर धोत-याचा खूप उपयोग ह...

          सुकामेवा म्हणून   बदाम प्रसिध्द आहेत. बदाम हे अतिशय पौष्टिक आणि बलवर्धक आहेत. बदामाचे तेल सुद्धा निघते. हे तेल सौंदर्य प्रसाधनामध्ये सौन्दर्यवृद्धीसाठी, त्वचा कांतिमान होण्यासाठी वापरतात. हिवाळ्यात पौष्टिक खाद्य म्हणून बदामाचा शिरा खातात. डोकेदुखी, डोके जड होणे, अर्धशिशीवर बदामाचा खूप उपयोग होतो.            आयुर्वेदानुसार बदामामुळे मज्जाधातूची वृध्दी होते. बदाम हे बुध्दीच्या वाढीसाठी खातात. बुध्दीची धारणाशक्ती वाढावी, वाचलेले लवकर लक्षात यावे, वाचलेले दीर्घकाळ लक्षात रहावे यासाठी बदाम खावेत.            बदामामध्ये कॅल्शियमचे प्रमाण खूप असते. तसेच प्रथिने, स्निग्ध पदार्थही असतात. बदामा पासून भरपूर कॅलरीज मिळतात. बदाम उष्ण गुणाचे असल्यामुळे एकाच वेळी खूप बदामाचे सेवन करू नये.

           निर्गुंडी चा पाला हा सगळ्यांच्या परिचयाचा आहे. ही वनस्पती रस्त्याच्या कडेला, रानात जागोजागी आढळते. वाताच्या विविध विकारांवर निर्गुंडी चा खूपच चांगला उपयोग होतो. संधिवात, सांधेदुखी, सांध्यांना सूज येणे, गुडघ्याच्या हालचालीला त्रास होणे यावर निर्गुंडी चा पाला गरम करून सांध्यांना बांधावा. अंगदुखी, लचक भरणे, शरीराचा विशिष्ट भाग दुखणे, यावरही पाला बांधावा. विशिष्ट भागाला त्वचेखाली सूज आली असता निर्गुंडी चा पाला गरम करून बांधावा.           निर्गुंडी ही उत्तम वेदनाशामक आहे. इतर वेदनाशामक औषधांचे, गोळ्यांचे जसे दुष्परिणाम असतात तसे या वनस्पतीचे नाहीत. शरीराच्या कोणत्याही ठिकाणच्या वेदनाशमनासाठी निर्गुंडी उपयुक्त आहे.          डोकेदुखी, डोके जड होणे यावर निर्गुन्डीचा पाला कपाळाला बांधावा. निर्गुंडीपासून तेल तयार करतात. या निर्गुंडी तेलाचासुद्धा उपयोग वरील संधिवात, सांधेदुखी यासारख्या सर्व आजारांवर होतो. सुजेवर, सांधेदुखीवर निर्गुंड...